martes, 26 de noviembre de 2019

Pezas de Museo 2: "Fíbula romana".

Para a segunda entrega de “Pezas de museo” quero presentar unha moi especial. Trátase dunha antiga “fíbula” de época romana que coñecín fai xa algúns anos visitando o Museo de Pontevedra. A fíbula formaba parte da exposición permanente de arqueoloxía que ocupaba daquela as salas do Sexto edificio do museo.

"Fíbula" de bronce nielado.
Orixe: Rodeiro.
Museo de Pontevedra.
A simple vista non parece gran cousa pero, tanto para min coma para todos os veciños de Rodeiro, esta é unha peza de gran valor con séculos de historia as súas costas, xa que foi atopaba por casualidade nestas terras, nalgún punto do noso Val de Camba. Polo tanto, ela garda en si mesma a memoria daquela época na que os romanos viviron aquí, ademais de que nos conecta con ese pasado e coa historia de Rodeiro. Fai algúns meses escribín un post sobre “A vila Romana de Porta de Arcos” no que falaba deste tema, titulado "Romanos no corazón do Val de Camba". Porque eses romanos se asentaron en Camba ou como chegaron esta e outras pezas ata aquí segue sendo un misterio para todos nos, un misterio que nos leva a imaxinar centos de historias de como era o día a día dos nosos veciños romanos no século IV.

Pois ben, unha “fíbula” non é mais ca un alfinete que empregaban as persoas daquela para suxeitar as teas coas que compoñían as súas roupas, á moda da época. Un obxecto de uso cotiá que tiña utilidade pero tamén era un adorno, unha xoia para adornar a vestimenta e mellorar a imaxe. Esta en concreto, elaborada en bronce, reflexa sinxeleza e bo gusto. A min paréceme moi fermosa!.

Esta peza tan ben conservada forma parte dunha colección de bens patrimoniais con orixe en Rodeiro que se conserva no Museo de Pontevedra, pero sobre este tema estou a traballar nun novo post que pronto publicarei e no que contarei máis cousas e presentarei parte desa colección.


Eu coñecín esa colección fai algúns anos, as pezas que compoñen este “tesouro” local podíanse ver expostas nas vitrinas do museo porque, igual que a fíbula, formaban parte da exposición de arqueoloxía do Sexto. Lamentablemente a exposición modificouse e parte das pezas volveron aos almacéns do museo onde se conservan pero non se poden ver.

martes, 19 de noviembre de 2019

El Museo del Gaias: gran espacio expositivo.

Llevo varias semanas sin escribir nada sobre museos, asique he pensado que es hora y traigo un post sobre uno de los museos más importantes de Galicia, el conocido como Museo de Galicia, que como muchos sabrán, es uno de edificios de la Ciudad de la Cultura. No voy a entrar en polémicas sobre el conjunto arquitectónico que corono el Monte Gaias en Santiago, que de eso ya se habló en su momento y se sigue hablando. Me limitaré a presentar el museo. Aunque sique quiero decir que en mi opinión es una magnífica obra arquitectónica, una obra de arte en sí misma.

Pero vamos a lo que vamos, al Museo de Galicia. Primero, aunque se haya bautizado como Museo, no lo es en sentido estricto, ya que no alberga ni tiene en custodia una colección de arte. No es como, por ejemplo, el Museo del Prado o el Reina Sofía, ambos custodian, conservan y exponen una valiosa parte de nuestro patrimonio artístico (pintura, escultura,…). Por eso digo que no es estrictamente un museo aunque así lo llamen, más bien es una gran sala de exposiciones temporales, que es a lo que dedica este espacio.

Y si, como espacio expositivo me parece increíble, cuenta con espacios muy amplios, tres plantas de grandes espacios abiertos que ofrecen muchas posibilidades a la hora de crear un proyecto expositivo. Pero tanto espacio no es nada fácil de manejar, es necesario acotarlo o dividirlo de manera que el gran edificio no reste protagonismo a la exposición y se la coma, literalmente. Hay que evitar que la exposición se pierda en tanto espacio.

Siempre intento visitar las exposiciones de este museo, y no siempre salgo con una impresión positiva. Como cuento en el párrafo anterior, no es nada fácil diseñar una exposición para este tipo de grandes contenedores, hay que crear elementos que fragmenten el espacio de forma adecuada a los contenidos de la exposición, al mismo tiempo que debe facilitar la comprensión del recorrido al visitante y que tenga un resultado estético y atractivo. No siempre se consigue.

Todas las exposiciones presentadas en este lugar son siempre grandes proyectos, con mucho contenido y un importante despliegue de medios. Me encanta ir a visitarlas, no solo por los temas que se tratan, sino para ver como se presentan o como se ha distribuido el espacio. Me gusta fijarme en los detalles y los elementos expositivos, siempre son sorprendentes y me ayudan aprender más sobre museos y sobre exposiciones.


Exposición "Con-Fío en Galicia"
(2016)
De las exposiciones que he podido visitar, sin duda, la que más me ha gustado hasta el momento es la expo titula “Con-Fío en Galicia”, creo que en 2016. El tema era la evolución de la vestimenta y la moda en Galicia remontándonos en el tiempo, siglos atrás.  Se resolvió bien el tema de la complejidad espacial, haciendo que la exposición tuviera todo el protagonismo al ocultar en parte la estructura del edificio. Daba la impresión de estar en un museo tradicional dividido en salas. Bien pensada, en cuanto al recorrido y cuidando los detalles favoreciendo la estética, en sintonía con el tema: la moda gallega.



Exposición "Uns ollosvivos que pensan"
(2015)
Otra de las exposiciones que más que gustaron fue la dedicada al fotógrafo de Allariz: Xosé Suarez, titulada “Uns ollos vivos que pensan”, en 2015. La exposición presentaba gran parte de la colección de fotografía que legó a un sobrino suyo. Este fotógrafo recorrió a lo largo de su vida gran parte del mundo captando con su cámara todo aquello que veía. Pero la parte de la colección que más me interesaba ver era la que recoge imágenes propias de nuestra tradición, de los trabajos y faenas propias de nuestro rural. Temas como “a sega” y “a malla”, o mujeres trabajando el lino de manera manual y artesanal, son solo unos pocos ejemplos. Esta parte de la colección supone un archivo de imágenes de valor patrimonial etnográfico. Recuerdo que la muestra ocupaba una parte de la planta baja del museo, presentando los contenidos de manera bastante sencilla, aunque sorprendía la introducción de algún que otro elemento tecnológico que le daba un toque moderno muy acertado.

Exposición "Del árbol a la silla".
(2017)

Y esas son las dos exposiciones en el Museo de Galicia que más me gustó visitar, pero no son las únicas. Siempre que puedo voy a descubrir las nuevas propuestas que se presentan en las que siempre aprendo algo, tanto por los contenidos como de los medios expositivos. A mí me encanta ir y recomiendo mucho a tod@s que os acerquéis  a conocer el espacio y las exposiciones que presentan en el.

miércoles, 6 de noviembre de 2019

RUTA 2: Rodeiro ten que ver!.

Paseo polo románico local.

Fai unhas semanas nun publiquei un post no que propoñía un breve recorrido polo concello de Rodeiro visitando algúns dos nosos bens patrimoniais culturais e históricos máis interesantes, pero queda moito mais que ver neste pequeno concello de interior.

Así que neste novo post quero indicar unha ruta diferente, un paseo por esta terra que nos achegue ao patrimonio arquitectónico relixioso e, concretamente, polas nosas igrexas románicas.

O románico é un estilo arquitectónico procedente de Europa, naceu na Idade Media e chegou a Galicia grazas a un feito histórico determinante: o descubrimento da Tumba do Apóstolo Santiago, que conlevou o nacemento do Camiño de Santiago e a chegada dos monxes cirtercienses. De feito foron os monxes do Císter os que propiciaron a construción de grandes mosteiros (Oseira, Montederramo, Sobrado,…) no novo estilo imperante en Europa: o Románico. A obra dos mosteiros e, por suposto, da Catedral de Santiago atraeu cara aquí a ducias de canteiros que coñecían a técnica e o estilo. Ben….pero non me vou a liar máis co contexto histórico que non quero facer unha análise histórico-artística, ademáis existen centos de publicacións sobre o tema que se poden consultar.

Vamos ó tema!, o que me interesa de todo este fenómeno acontecido en torno aos século X e XII é que coa expansión dos monxes polo territorio foron levantando por onde pasaban pequenas igrexas rurais, nas que os mestres canteiros expuxeron o seu coñecemento e dominio do novo estilo europeo. Pequenas destas igrexas podémolas atopar en centos de parroquias do rural galego, e por suposto que en Rodeiro tamén temos unha boa mostra delas. As nosas igrexas forman parte do noso día a día, todas elas se atopan no medio dalgunha das nosas aldeas e conviven cos veciños sendo, aínda hoxe, un punto de reunión e celebración de eventos e festas ó longo da nosa vida, e tamén despois da morte, nos seus cemiterios descansan os nosos antergos. Por todo elo, creo que compre que non paremos un momento a observalas e fixarnos nos seus detalles, naquelo que fai que cada unha sexa diferentes as outras, porque iso é seguro: non hai dúas igrexas iguais.

Veña, comecemos o percorrido do románico en Rodeiro!.

San Martiño de Asperelo.
Vista xeral e detalle da porta lateral.
Comecemos a ruta en San Martiño de Asperelo. Un exemplo único, porque esta pequena igrexa conserva intacta a fábrica orixinal. Ten moitos detalles do estilo, o máis persoal e orixinal é o alpendre lateral que acolle aos fregueses, un elemento arquitectónico que non se conserva en ningunha outra. Por outro lado tamén nos chaman a atención os detalles decorativos exteriores e interiores que engalanan o templo. Por exemplo, no tímpano da porta lateral se nos fixamos distinguimos nun dos capiteis as formas dunha ave, seguramente sexa un pelícano. É porque un pelícano? Pois en iconografia cristiana o pelícano, simboliza a Eucaristía, porque esta ave é capaz de alimentar as súas crias coa súa propia sangue.

San Estebo de Carboentes.
Vista xeral e detalle dos canzorros.
A seguinte parada seria en San Estebo de Carboentes. Esta é das que sufriron as reformas posteriores, pero aínda así conserva grandes detalles do románico que decoran e enriquecen o seu interior e o exterior. Entre toda esa decoración tallada na pedra con gran mestría e un resultado de gran calidade podemos destacar un elemento do mais curioso. No exterior da igreza e baixo o aleiro do tellado, están os canzorros, e entre os motivos neles tallados atopamos un de tema erótico. Ás veces ós canteiros permitíanse certas licencias e deixábanse levar pola imaxinación e temas menos relixiosos.

Seguindo camiño ata a capital, en Rodeiro temos a igrexa de San Vicente. Pequeniña pero moi acolledora de boa cantería, formas sinxelas e puras con fermosos canzorros baixo o aleiro da cuberta. Está rodeada polo pequeno e vello cemiterio parroquial na que se conservan antigos panteóns e tumbas que chaman atención.

Santa Mariña de Pescoso.
Unha parada máis en Santa Mariña de Pescoso. Esta xa non é tan pequena, a súa personalidade radica no seu tamaño e esbeltez. Coñezoa dende nena e sempre me gustou moito a cabeira desta igrexa, circular e de perfecta cantería cunha fermosa fiestra no centro.

E chegamos ao final desta breve ruta en San Xiao de Pedroso. De novo unha igrexa de pequenas dimensións, de formas sinxelas e puras. Dela temos que fixarnos na portada, rodeada por unha arquivolta con fina decoración perlada e outros elementos que contribúen a darlle beleza. Esta igrexiña está á marxe do Camiño de Inverno ó seu paso pola parroquia de Pedroso.


Ben, e ata aquí o breve paseo polo románico local que espero que resulte ameno. Pero o mellor, sen dúbida, é elixir un día e facer a ruta de forma física, de verdade creo que merece moito a pena.